Pimp je foto’s met een ND-filter!

Jullie hebben vast wel zulke imposante foto’s gezien, van woest stromende rivieren, waarbij het water als een doek weergegeven wordt, watervlakten die zacht en vlak te zien zijn en watervallen die helemaal niet als watervallen eruit zien. Maar meer als een satijnen sluier. Dat doen fotografen met een ND-filter.

Een ND-filter is een eenvoudig filter dat je op je objectief kan schroeven. Een ND-filter vermindert het invallend licht met een aantal stops (en wat een stop is vind je hier) waardoor het invallend licht sterkt vermindert. Volgens de belichtingsdriehoek zal de camera het verminderde licht willen compenseren tot het genoeg is, en dat kan je doen met een langere sluitertijd. Je kan natuurlijk ook compenseren met een groter diafragma maar dat is hier niet de bedoeling. Door de langere sluitertijd zal er meer licht op de sensor vallen zodat de foto alsnog goed belicht wordt.

Kortom: met een ND-filter verleng je de sluitertijd.

Normaal is een langere sluitertijd overdag niet zo goed mogelijk. De zon schijnt, het is licht en de camera zal zich daarop instellen. Je kan natuurlijk gaan zitten pielen met een dicht diafragma en een lagere iso, maar dan nog komt er doorgaans zo’n enorme puist licht binnen dat de camera heel snel klaar is met is de foto. Je moet de camera echt laten denken dat het schemert of dat het donker is.

En dat doet het ND-filter! Doordat het filter minder licht binnenlaat, zal de sluitertijd evenredig langer worden. Het effect is dan dat bewegende onderdelen in het beeld worden uitgesmeerd tot iets vaags. Als de sluitertijd lang genoeg is, wordt water een soort ijsvlakte, en lijken rivieren en watervallen van zacht satijn.

Voorbeelden

Ik zal wat voorbeelden laten zien en als je op de foto’s klikt, komen ze vergroot in een lightbox. Hiernaast zie je een foto van het Gorsebos in Purmerend.

Water in het Gorsebos, Purmerend. De camera was ingesteld op ISO 50, f/22 diafragma en 2,5 s sluitertijd.

Je ziet dat het water helemaal niet als stromend water eruit ziet. Het lijkt meer een rustig soort ijsvlakte in de winter, zonder golfslag. Iets rechts van het midden zie je nog wel de boeggolf van een zwemmende vogel. Deze foto maakte ik met een ND-filter en een sluitertijd van 2,5 seconden.

Hetzelfde water maar nu met ISO 50, diafragma f/4, en 1/30 s sluitertijd

Dat is iets anders dan de foto die ik een paar minuten eerder maakte zonder ND-filter. Pas nadat ik de foto maakte besefte ik dat ik een ND-filter bij mij had en paste die toe. Kon ik ook meteen de verschillen zien 🙂

Hier was de sluitertijd nog 1/30 seconde. Je ziet golfjes in het water en de foto komt eigenlijk niet verder dan een leuk snel gemaakt kiekje.

Nu hebben we eigenlijk geen natuurlijke watervallen in Nederland, maar ik heb er toch een kunnen vinden. Achter station Zaandam is een kunstmatige waterval aangelegd. Het komt allemaal met donderend geraas naar beneden en dan wordt het weer omhoog gepompt voor de volgende ronde. Terwijl ik op de trein wachtte maakte ik deze foto. Het is een afgekeurde foto wegens bewegingsonscherpte, maar voor dit verhaal heeft het nog een functie. De strekking is duidelijk.


De waterval achter station Zaandam, genomen met ISO 50, F/22 diafragma en 1 seconde sluitertijd.

Het stortende water is nu vaag als een soort doek. Details ontbreken. Het water waar het in komt heeft wel golfslag: er komt nogal wat water naar beneden die de golfslag veroorzaakt en 1 seconde sluitertijd was blijkbaar niet genoeg om alles uit te strijken.
De foto nam ik overigens uit de hand: een langere sluitertijd was echt niet mogelijk.

Meentpark, De Meern, Utrecht. Foto genomen met ISO 50, f/22 diafragma en 13 seconden sluitertijd

Waaruit volgt dat een succesvol gebruik van een ND-filter niet altijd mogelijk is! Als er veel beweging in de foto is, zal je dat terugzien. In de eerste foto’s was het windstil en de bomen onbeweeglijk.

Toen ik de foto van het Meentpark maakte (14 juli 2016) waaide het stevig. As je naar de bomen kijkt zie je ook dat ze bewogen tijdens de 13 seconden belichting. Die beweging is overigens wel een nuttig beeldelement: het zegt iets over de omstandigheden ter plaatse.

Dus hou rekening met de omstandigheden. Zorg dat er weinig beweging in de foto zit zodat oppervlakten mooi kunnen uitvloeien. Neem liefst een statief mee: uit de hand schieten werkt niet. Leg anders de camera stabiel op een oppervlak neer voor de foto. De foto’s van het Gorsebos heb ik ook vanaf de brugrand genomen.

Conclusie:

Een ND-filter: altijd doen! Je foto’s worden er echt beter van. ND-filters zijn er in alle soorten en maten. Sommige verduisteren 10-stops en dan zal je handmatig moeten scherpstellen (camera ziet dan te weinig voor de autofocus). Mijn ND-filter is een 4-stop, ik kan die eventueel combineren met een polarisatiefiler (2 stops) zodat ik 6 stops kan verminderen. Daar kan ik voorlopig wel mee vooruit.

Wil je meer weten?

Volg dan mijn online cursus basisfotografie. Je leert dan in twee uur om mooiere foto’s te maken, en je verdient de bewondering van jouw vrienden en kennissen. 👀 👍

TIP: download deze PDF in de zijbalk en zoek de kortingscode van 10% voor deze cursus.