Exif: iso 200, 1/250, f/11, 800 mm
Ik gooi hem er meteen maar in:
Als je de maan wilt fotograferen, doe dat dan niet bij volle maan. Niet omdat je dan in een weerwolf of zo verandert, maar omdat de maan, de aarde en zon ongeveer op een lijn staan. De zon schijnt dan KNALLL vol op de maan, en daardoor onderscheiden wij op aarde nauwelijks maandetails omdat er bijna geen schaduwen vallen.
Zo, dan weet je dat alvast.
Hoe kom ik daar zo bij?
Toen ik eind 2022 een superduper Canon EOS R met een net zo superduper RF 800 mm f/11 objectief aanschafte… nou dan ga je die set natuurlijk testen. Je wilt in de praktijk weten wat je in huis hebt gehaald. De Canon EOS R (lees hierrrr meer) is een spiegelloze systeemcamera en de RF 800 is een prime lens van 800 mm, dus daar kan je verre objecten wel flink mee dichterbij halen. Ik had wel wat bedenkingen over dat objectief en dat vind je in het kader. Maar verder ben ik wel een partij blij met deze set!
Maar okee, ik zocht daarvoor dus een verafgelegen object.. en kwam bij de maan uit. De maan kennen we natuurlijk allemaal. Nou, als er iets verafgelegen is, dan is het wel de maan. Zij draait op een afstand van gemiddeld 384.450 kilometer haar rondjes om de aarde, niet om de hoek dus, en we maken er liedjes over. Er gebeurt verder bijna niets daar. Terwijl de aarde in al die jaren onherkenbaar verandert, draait de maan haar rondjes, zonder weer en wind en zo nu en dan een meteorietinslag. In 1969 landde de mens met het Apollo project voor het eerst op de maan en sinds december 1972 kunnen we er weer alleen maar naar kijken.
De bedoeling is dat we er binnenkort weer heen gaan. En dan moeten de complottheoristen erkennen dat die Apollospullen die we daar terugvinden echt in de jaren ’60 en ’70 zijn achtergelaten.
Mijn bedenkingen over de RF 800 mm f/11
Dit is een apart objectief. Normaal hoor je te kunnen werken met de drie variabelen van de belichtingsdriehoek: iso, sluitertijd en diafragma. Daarmee kan je de belichting optimaal regelen. Dit objectief heeft een vast diafragma. Ja, echt. Je kan dat niet wijzigen. Het is een f/11 en daar moet je het mee doen. En een f/11 maakt dit objectief niet bepaald lichtsterk. Je zit al snel met te donkere foto’s en je moet aan de gang met een hogere iso (kans op meer ruis) of een langere sluitertijd (kans op onscherpte).
Dus ik had daar best wat bedenkingen over. Gaat dat wel goed?? Kan je daar wel goede foto’s mee maken? Antwoord: in de donkere winter niet zo. Zachtjes uitgedrukt. In de lente, zomer en herfst zeker wel.
Resultaten
Terug naar het verhaal.
Ik wilde weten welke resultaten je kreeg met deze set. Al veel eerder had ik de maan gefotografeerd, maar dat was met dat zware bakbeest van een Canon 5D Mark 2 en een EF 24-105 mm. Je kan het geheel ook wel lomp noemen. De resultaten vond ik toen ondermaats. Die set was a. moeilijk stabiel te houden, en b. een brandpunt van 105 mm zet echt geen zoden aan de dijk. Je ziet dan nog steeds een bolletje dat je in de nabewerking wel kan uitsnijden en opblazen, maar dat ga je zien. Je hebt dan echt wat meer nodig. Klik de link als je ellende van toen wil ondergaan.
Upgrade
Een paar camera’s verder kwam de Canon EOS R met die toeter van 800 mm in huis. Dat is echt een ander koekje. De Canon EOS R is een systeemcamera en van zichzelf al behoorlijk licht. Het spiegelmechaniek is er namelijk uitgehaald en al dat gewicht ben je dus kwijt. Je zit dan nog wel met dat objectief dat je echt moet ondersteunen. Want richten op het onderwerp is een ding, maar je krijgt ook te maken met wat ik noem het potloodeffect. Je denkt dat je hand stabiel en stil is, maar het uiteinde van het objectief zwiept toch echt alle kanten op. Jouw onderwerp moet je eerst in de zoeker vinden, en als je hem hebt… dan vliegt ie ook alle kanten op zonder ondersteuning. Jouw foto’s worden steeds meer onscherp als het onderwerp verder verwijderd is. En de maan ís ver verwijderd.
Als je geen statief hebt – ik heb ze wel, maar ik ben er niet dol op – kan je dat ondervangen door het objectief aan het andere uiteinde met een hand te ondersteunen, en zelf een stabiele positie in te nemen. Een been iets naar voren waarop je dan steunt en het andere been recht onder je, en ellebogen tegen je zij drukken voor minder beweging. Of beter: leun met je steunarm en -hand tegen een muurtje, zodat je het objectief in de palm van je hand kan leggen. Mijn ervaring is dat dat een stabiele pose oplevert.
Openbaring
Krijg je dan goede foto’s? Yep, zeker weten! Uitstekende foto’s zelfs!
Maarrrr…. hier herhaal ik het truukje dat ik aan het begin van deze blog al schreef, en waar ik niet eerder mee te maken had en waar ik ook niet bij stil stond. Fotografeer niet de volle maan. Nee, echt niet. Je kan het doen natuurlijk. Maar de zon schijnt dan bijna vol op de maan, de objecten op de maan werpen daardoor bijna geen schaduwen en wij op aarde zien nauwelijks maandetails. Beter is dus de maan te fotograferen in de wassende of afnemende fase. Dan heb je ook nog de terminator erbij, de scheidslijn tussen dag en nacht in beeld. Als je op de terminator staat, staat de zon net boven de maanhorizon en zijn de schaduwen daar lang. De terminator beweegt zich over de maan in ongeveer 28 dagen. Je hebt dus 10 tot 14 dagen de tijd om bijvoorbeeld een sequentie van de verschuivende terminator te maken.
Vergelijking
Interessant weetje:
Als het volle maan is… is het geen echte volle maan. Nou, het is natuurlijk wel een volle maan, en de maan, de aarde en zon staan dan tegenover elkaar op een lijn, maar niet in hetzelfde vlak. Zouden ze op een lijn staan in hetzelfde vlak heb je een maansverduistering en valt de aardschaduw op de maan. Dus bij volle maan staan maan, aarde en zon zo tegenover elkaar dat de maan wel vol is, maar dat zonlicht wel de maan kan bereiken. Je ziet dan bijna geen schaduwen, maar wel iets.
Kijk eens naar deze twee foto’s. Ik bedoel dus echt kijken. Klik daarom op een foto voor een grotere pop-up. De linkerfoto is een herkenbare (nagenoeg) volle maan. Het zonlicht komt er recht op en de details op de maan werpen weinig schaduwen. Daardoor zijn ze minder goed zichtbaar. Opvallend is de krater Tycho, midden onder, met zijn heldere stralenstelsel. Dat stralenstelsel is overigens het grootste van de maan. Tycho is juist wél goed herkenbaar tijdens volle maan. Tycho is met zijn leeftijd van 108 miljoen jaar jong en de maansedimenten hebben in die periode nog niet de tijd gehad om te verdonkeren onder invloed van het ruimteweer, zoals straling. Iets wat met alle kraters gebeurt. Maar Tycho is nog niet zover en is hartstikke helder.
De rechterfoto is van een wassende maan. Het zonlicht komt vanaf de zijkant en daardoor zijn de schaduwen ter plaatse langer. We zien de details ook beter. Dat de maan hier wassend is maakt niet zoveel uit. Het principe geldt ook voor een afnemende maan. Dan komt het licht ook vanaf de zijkant. Tycho daarentegen is veel minder opvallend. Die zit ongeveer op de terminator.
Exif: iso 125, 1/125, f/11, 800 mm
Exif: iso 200, 1/250, f/11, 800 mm
Het is, toegegeven, heel aanlokkelijk zo’n volle maan. De meeste maan met de minste inspanning. Maar je wilt iets laten zien, en dan is het beter om de maan te fotograferen in de wassende of afnemende fase. Dan heb je ook nog de terminator erbij, de scheidslijn tussen dag en nacht in beeld. En die is ook wel spannend.
Dus zie je een volle maan…. laat dan de camera even in de tas. Wacht een week en probeer het opnieuw met een afnemende maan. Na twee weken heb je weer een wassende maan om het opnieuw te proberen.
Wil je meer weten?
Volg dan mijn online cursus basisfotografie. Je leert dan in twee uur om mooiere foto’s te maken, en je verdient de bewondering van jouw vrienden en kennissen. 👀 👍
TIP: download deze PDF in de zijbalk en zoek de kortingscode van 10% voor deze cursus.
