Hoorn, 14 augustus 2019
Exifdata: iso 50, 13 sec, f/13, 24 mm
Als je een foto maakt, is dat een beeld bevroren in de tijd. Dat is ook de basis van film: daar zitten 24 beeldjes per seconde op een rij die achter elkaar een beweging suggereren. Elk zo’n beeldje, een frame, bevat een vaststaand beeld. Een foto is ook een frame, maar is verder losstaand. Er zit geen andere frame ervoor of erna. Maar kun je tijd in foto’s vastleggen? En beweging?
Zeker weten!
Stel je voor dat het klikken van de sluiter simpel een gebeurtenis vastlegt. Maakt niet wat voor gebeurtenis dat is, kan van alles zijn. Groot, klein, snel, langzaam. Het kruipen van een kleine slak is een langzame gebeurtenis. Het vliegen van een grote adelaar is een snelle gebeurtenis. Die sluiter heeft altijd een sluitertijd. De tijd dat de sluiter geopend is. Daar heb je hem. De tijd.
Je denkt misschien dat die sluitertijd een enkele gebeurtenis vastlegt, maar eigenlijk zijn het veel verschillende gebeurtenissen achter elkaar. Die zie je misschien niet meteen, maar ze zijn er wel. Een sluitertijd van 1/125 seconde heeft al ontelbare gebeurtenissen in zich. Hoe langer die sluitertijd is, des te “ontelbaarder” zijn die gebeurtenissen. Onvoorstelbaar ontelbaar. En ze komen allemaal met een klik van de sluiter op een foto terecht. En soms heb je er te veel, die net iets teveel van elkaar verschillen…
Weet je hoe dat dan heet?
Bewegingsonscherpte!
Bewegingsonscherpte is vaak vervelend en ongewenst. Een hand die onscherp is. Een langsrijdende auto die als een vage blob te zien is. Allemaal opeenvolgende gebeurtenissen in een foto die elkaar overlappen, en het geheel onscherp maken. Oh, dear… jammer, de sluitertijd was te lang, en de foto is “mislukt”. En juist met dat principe leg je toch mooi tijd en beweging vast.
Even voor de duidelijkheid:
ik weet zelf amper wat tijd is. Ik denk dat tijd een concept is dat bedacht is door de mens om orde in de wereld te kunnen scheppen. Daardoor kreeg je seconden, minuten, uren, dagen, weken, maanden, jaren, eeuwen, millennia, en noem maar op. Dat is een omschrijving van tijd zoals wij die kennen. Maar tijd = ruimte. Tijd is niet statisch, het is dynamisch volgens de algemene relativiteitstheorie van Einstein. Tijd verloopt langzamer als je sneller gaat. Dat betekent dat tijd uiteindelijk stilstaat met de lichtsnelheid. Dan is er geen tijd. En geen geschiedenis. En geen toekomst. Dan is er dus ook geen ruimte. Tijd is dus noodzakelijk voor ons voortbestaan. Tijd is een levensvoorwaarde, om de gebeurtenissen in ons leven en processen in ons lichaam mogelijk te maken. Soms lig ik wel eens wakker van zulke gedachten. Of is het tijd voor een ijsje. Dat snap ik dan weer wel.
Als voorbeeld staat hierboven een foto van het reuzenrad in Hoorn. Die draaide echt niet zo vaak en niet zo snel, maar door een langere sluitertijd van 13 seconden kreeg ik de tolbeweging, alsof het rad van de rem was gevlogen. Die foto was een aardigheidje: reuzenraden draaien normaal niet zo snel en ik wilde het rad in de foto een zwieper geven. Die effecten krijgen je dus. Bewegende onderdelen in het beeld worden overlapt en ze vervagen. Beweging in de foto.
Natuur en water
De stroming van water leg je ook met deze techniek vast. Kijk maar naar deze foto’s van de Céou, een riviertje in de Dordogne. De foto links maakte ik met 1/6 seconde sluitertijd, en de details zijn in het water nog gewoon goed zichtbaar. Het is bijna een kiekje, hoewel ik de sfeer wel kan waarderen. De foto rechts maakte ik met 2 seconden sluitertijd. Het water is ineens donzig en zacht. De stroming ging snel genoeg om de details van het water in elkaar te laten overvloeien. En voila, het beeld van stromend water is vastgelegd. In een foto. Kijk maar. Je kan op de foto’s klikken voor een vergroting.
Wanneer kun je dit doen?
Je kunt deze techniek eigenlijk met alles toepassen wat beweegt en waarvan je de tijd in foto’s wilt vastleggen. Auto’s, fietsers, draaiende wielen, stuiterende ballen, vloeiend water, zoals een rivier of een waterval. Maaarrrrr… er zijn wel wat voorwaarden voor een langere sluitertijd.
- Gebruik een statief of harde ondergrond om de camera op neer te zetten. Langer belichten vanuit de hand geeft zeker mislukte foto’s, want je kan jouw hand niet zolang compleet stilhouden.
- Bij buitenfoto’s zoals hierboven moet het niet waaien. Met wind gaan de bomen bewegen en dat zie je terug in de foto. Tenzij je dat wilt natuurlijk..
- Een langere sluitertijd laat heel veel meer licht door. Als je daar niet op ingrijpt worden alles foto’s overbelicht. Je moet dus de camera wijsmaken dat het donker is: camera op de laagste ISO zetten, zet nog een grijsfilter op het objectief dat veel licht tegenhoudt, en misschien nog de belichtingscompensatie een of meer stops verlagen.
- Direct invallend licht vermijden. Maar dat lijkt me logisch.
- Je kunt het ook ’s nachts doen. Ook leuk. Je kan dan zelfs ruim met de sluitertijd aan de gang. Zoals hier bij het Chinese Light Festival.
Een Chinese tulpentuin in licht, met een draaiende molen erbij. De linkerfoto had 1/15 seconde sluitertijd, de rechterfoto 15 seconden. Beide zijn genomen vanaf statief. Ik zag mensen met een klein cameraatje klikken, en die kregen geen tijd en beweging in foto’s. Zij kregen dan zoiets als de linkerfoto. Ik wilde de draaiing vastleggen en kreeg de rechterfoto.
Vergelijk links en rechts door de slider te schuiven.
Dan ben je eigenlijk gereed. Voor mij geldt altijd eerst een trial and error ter plaatse, om de juiste belichting en zachtheid te bereiken. Maar met deze techniek leg je beweging in een foto vast en til je je foto’s naar een hoger plan. Probeer het eens.
Happy shooting!
Wil je meer weten?
Volg dan mijn online cursus basisfotografie. Je leert dan in twee uur om mooiere foto’s te maken, en je verdient de bewondering van jouw vrienden en kennissen. 👀 👍
TIP: download deze PDF in de zijbalk en zoek de kortingscode van 10% voor deze cursus.
