Automatische Witbalans

Een klimrek op het speelplaatsje hierachter, gefotografeerd met flitser
Exif: iso 400, 1/250, f/7.1, 28 mm
Een klimrek op het speelplaatsje hierachter, gefotografeerd met flitser
Exif: iso 400, 1/250, f/7.1, 28 mm

Als je foto’s maakt, wil je natuurlijk dat die er aantrekkelijk uitzien. Liefst scherp natuurlijk, en de kleuren precies zoals die waren tijdens de opname. De camera helpt je daarbij met de Automatische Witbalans (AWB). De AWB is een instelling in de camera die er naar streeft om de kleuren natuurecht weer te geven. De AWB slaagt daar opvallend goed in. Als je de AWB op automatisch laat staan, merk je dat de meeste foto’s heel kleurecht gereproduceerd worden. De AWB kan je vinden in je display en daar ook instellen. Er is namelijk naast de automatische stand ook een aantal voorinstellingen.

Kleurtemperatuur

Maar eerst, wat doet de Automatische Witbalans nu precies? Licht, elk licht, heeft een bepaalde kleurtemperatuur, uitgedrukt in Kelvin. Het witte licht dat we zien, dat wil zeggen, het licht dat we als wit willen ervaren,  is eigenlijk opgebouwd uit rood, geel en blauw en is heel veranderlijk. ’s Ochtends bij zonsopkomst is het zonlicht veel geler dan overdag, ’s avonds bij zonsondergang weer veel roder. Het verandert elk moment. We merken dat overdag niet, omdat onze ogen de verschillen in kleurtemperatuur automatisch compenseren, als het ware tegengas geven om de kleuren toch natuurlijk te laten zijn. Een camera heeft dat vermogen niet. Die moet soms verteld worden wat de aard van de lichtbron is, zodat hij weet hoe hij er mee om moet gaan. Dat gebeurt in de AWB.

Het licht overdag heeft een gemiddelde waarde van 5600 K. Geler en roder licht doet warmer aan en blauwer licht veel koeler. De AWB corrigeert en compenseert dat alles om de foto kleurechter te laten lijken. Een gloeilamp is bijvoorbeeld ongeveer 3200 K, met de automatische AWB-stand zal dat vooral geel/oranje foto’s opleveren. Een buitenfoto met de instelling Kunstlicht levert weer een koele blauwige foto op.

Even een klein uitstapje voordat er vragen en opmerkingen komen: ik schreef dat gewoon wit licht in principe is opgebouwd uit rood, geel en blauw en dat is ook wel zo (schijn drie lampen met die kleuren over elkaar heen en je krijgt wit), maar televisies, monitors, displays en camera’s gebruiken rood, groen en blauw. Voor een simpele uitleg verwijs ik naar een YouTube filmpje van Vsauce  (Engels) over geel dat geen geel is op displays. Echt licht bevat dus geel, maar ik heb het voortaan over rood groen en blauw.

Voorbeeld

In de regel doet de automatische AWB zijn werk wel goed. Zet de AWB op de automaat en je krijgt goede en kleurechte foto’s. Meestal! De camera slaat soms ook wel eens mis.

Stel je het volgende voorbeeld voor. Je zit aan het strand, het is 25 graden, je hebt een piña colada in de hand en je kijkt naar de ondergaande zon. De warmte van het geelrode licht golft over je heen, je voelt je geweldig en je besluit een foto te maken van de zonsondergang. De camera staat ingesteld op de automatische witbalans.  Klik! Pats! Weg is de sfeer die je wilde vastleggen. Het rode avondrood – en daarvoor pakte je per slot de camera –  van de zon is ineens veel minder, veel witter, de warme avondgloed is deels verdwenen want de camera dacht heel slim te zijn door de kleuren kleurecht te maken en het teveel aan rood te verminderen. Zonde van de foto natuurlijk en daarom heeft de camera voorinstellingen om speciale situaties goed weer te geven. Die instellingen zoals die zijn vermeld op mijn Canon 5D Mark 2:

Zonnig (ca 5200 K)
Schaduw (ca 7000 K)
Bewolkt (ca 6000 K)
Kunstlicht (ca 3200 K)
Wit TL licht (ca 4000 K)
Flitser (geen aangegeven waarde)

Al deze situaties hebben een eigen lichtwarmte en dus een eigen voorinstelling. Die voorinstellingen kunnen ook per camera verschillen.

Resultaten

Hieronder staat een aantal foto’s van een omgeving gemaakt met deze instellingen. De omstandigheden ter plaatse waren op dat moment dat het net geregend had, en nu bewolkt en windstil, met zachte schaduwen. Het zijn echt verschillende foto’s, vanmorgen gemaakt en onbewerkt van de camera getrokken.

Met instelling flitser
Exif: iso 400, 1/250, f/7.1, 28 mm
Met instelling witlicht

Exif: iso 400, 1/250, f/7.1, 28 mm
Met instelling kunstlicht
Exif: iso 400, 1/250, f/7.1, 28 mm
Met instelling bewolkt
Exif: iso 400, 1/250, f/7.1, 28 mm
Met instelling schaduw
Exif: iso 400, 1/250, f/7.1, 28 mm
Met instelling zonnig
Exif: iso 400, 1/250, f/7.1, 28 mm
Met instelling automatisch
previous arrow
next arrow
 

Je ziet dat de verschillende instellingen verschillende resultaten geven. De meeste foto’s geven niet echt storende afwijkingen, hoewel je kan discussiëren over wat storend is. Per slot zijn de foto’s feitelijk niet kleurecht: de foto met de schaduwinstellingen heeft wat fellere kleuren. Waar het echt fout gaat zijn de foto’s met Kunstlicht en Wit TL licht. Hier werd de camera wijsgemaakt dat er respectievelijk een gloeilamp en een TL lamp als lichtbron werd gebruikt, en dús werd dat licht als zodanig gecompenseerd. Een gloeilamp geeft vooral geel/oranje licht en met de instelling Kunstlicht zal dat worden getemperd. Ontbreekt dat geelrode licht buiten, dan zal de foto daardoor een blauwe waas krijgen. Hetzelfde geldt voor de instelling Wit TL-licht.. als dat blauwe licht buiten ontbreekt, wordt de foto blauwig. Eigenlijk zijn camera’s heel dom. Stop je er foute informatie in, krijg je foute informatie terug.

Eigen keuze

Het gebruik van een gewenste AWB voorinstelling is natuurlijk niet verplicht. Door af te wijken van een logische keuze kan je prima en onverwachte resultaten behalen. Zelf heb ik mijn camera altijd staan op Flitser, omdat ik dan de kleuren mooier en sprankelender vind. Het is niet kleurecht, maar als ik de keuze aan de automaat overlaat, krijg ik valere kleuren, vind ik. En dat vind ik niet mooi.

Wil je echter zorgeloos fotograferen, stel dan je camera in op automatisch. Je laat de beslissing over aan de camera en dan gaat het meestal wel goed. Hou wel in je achterhoofd dat bepaalde situaties eigen ingrijpen vereisen, omdat de camera er anders iets vreemds van maakt. Houd de hersens er wel bij. In een situatie waar er  twee verschillende lichtbronnen in het beeld aanwezig zijn, zoals een gloeilamp aan het plafond en een tl-lamp verderop in de keuken, zal je dwingen een keuze te moeten maken. Kies je voorinstelling Kunstlicht, dan zal het TL-licht anders worden weergegeven. Kies je Wit TL licht als voorinstelling, heeft dat weer invloed op de gloeilamp.  Soms zijn compromissen onvermijdelijk.

Raw

Een andere mogelijkheid is om in Raw te schieten, zodat de foto als onbewerkt beeldbestand voor je beschikbaar komt. Met Raw heb je de mogelijkheid om het eindresultaat helemaal naar je hand te zetten, inclusief de witbalans. Maar dat is een verhaal voor later.

Wil je meer weten?

Volg dan mijn online cursus basisfotografie. Je leert dan in twee uur om mooiere foto’s te maken, en je verdient de bewondering van jouw vrienden en kennissen. 👀 👍

TIP: download deze PDF in de zijbalk en zoek de kortingscode van 10% voor deze cursus.