Ooit eens goed gekeken naar je beeldscherm? Nee, ik bedoel niet als je zit te te typen, of je mail zit te checken. Dat ligt teveel voor de hand. Ik bedoel, écht kijken naar je scherm. Doe maar eens. Ik wacht wel even. Wat zie je dan? Als je een standaard beeldscherm hebt, is dat waarschijnlijk een blauwig scherm. Wit is niet wit, zwart is niet zwart, kleuren zijn wat fletser en er hangt echt een blauwige waas overheen. Niet kleurecht. Het scherm is niet gecalibreerd.
Daar kijk je misschien van op.
Computer beeldschermen zijn namelijk doorgaans niet gecalibreerd en als je dat niet gewend bent zie je dat ook niet. Maar als je dat wél gewend bent, zoals ik, en je hebt een voor een keer niet-gecalibreerd scherm voor je neus, zie je dat meteen. Foto’s bewerken op een niet-gecalibreerd scherm resulteert dan ook altijd in afwijkingen in het eindresultaat.
Calibreren = ijken. Calibreren zorgt ervoor dat foto’s overal, op elk gecalibreerd scherm zoveel mogelijk hetzelfde weergegeven worden.
Net als met een kilopak suiker. Op elke geijkte weegschaal moet dat pak een kilo aangeven. Is dat niet zo, dan mankeert er iets aan de weegschaal.
Je kan je foto’s overigens prima bewerken op een niet-gecalibreerd scherm, maar dan ziet het eindresultaat er alleen goed uit op jouw scherm! Is je scherm te licht afgesteld, zal je je foto naar donker compenseren tot hij goed eruit ziet. Op een ander gecalibreerd scherm zal de foto dan veel te donker zijn. Is je scherm te donker afgesteld, ga je de foto te licht compenseren. Nog steeds prima op jouw scherm, maar op een ander gecalibreerd scherm komt ie dan te licht uit. Ik heb daar ooit een blog over geschreven, over de tijd dat ik zelf te maken kreeg met calibratie. Ga je je mooie werk dan ook nog eens (laten) printen…. nou, je ziet hem waarschijnlijk al aankomen, je print ziet er letterlijk niet uit. Echt niet zoals je verwachtte.
Calibratie
Voor fotografen is het dus van belang dat het beeldscherm jouw werk exact weergeeft. Als je je foto’s wilt laten zien (en wie wil dat niet, het zijn FOTO’S), moet je dus calibreren! Dan zien anderen hetzelfde wat jij ziet!
Om te calibreren zijn aparte tools verkrijgbaar die de output van het scherm ijken. Je kan ze krijgen in de fotowinkels en waarschijnlijk ook wel in de mediagrootgrutters. Geloof niet de softwarematige calibratie die computers meeleveren: druk op een knopje, geef een geïnterpreteerd antwoord op de gestelde vragen (zoals “zijn de cirkels nog zichtbaar?”) en het is gebeurd. Nou nee. Je kan dat wel doen, maar dat wil nog niet zeggen dat de weergave dan gegarandeerd goed is. Je Macbook of PC mag dan wel softwarematig denken dat het scherm gecalibreerd is omdat er een knopje is ingedrukt en vraagjes zijn beantwoord, maar dat wil niet zeggen dat de weergave ook hardwarematig okee is.
Schermen gaan namelijk hardwarematig achteruit in kwaliteit – zozeer zelfs dat je elk vijf jaar een nieuw scherm moet aanschaffen omdat de helderheid te donker is geworden en de kleuren fletser. Dat komt door slijtage die je niet kan tegenhouden. Je Macbook of PC kan veel, maar niet de slijtage en de bijbehorende daadwerkelijke output van het scherm meten.
IJken
Om echt te calibreren gebruik ik de Spyder Express waarvoor je een sensor op het scherm moet aanbrengen en waarmee de output van het scherm wordt gemeten. Mijn exemplaar is nog een ouwetje ja, maar hij werkt nog steeds en dan is het wat mij betreft wel goed.
Uit deze meting wordt een aangepast kleurprofiel aangemaakt die de Mac of PC voortaan gebruikt. Dat aparte kleurprofiel is echt gemaakt voor jouw beeldscherm en niet voor een andere. Dit profiel stuurt dan jouw beeldscherm aan voor de beste output.
Voor de nerds:
Je kan het kleurprofiel in de Macbook vinden onder Systeemvoorkeuren -> Beeldschermen –> Kleur.
Met Windows moet je door hoepels springen en een dansje doen. In Windows 7: Ga naar Configuratiescherm -> Vormgeving en Persoonlijke Instellingen -> Beeldscherm -> Schermresolutie -> Geavanceerde Instellingen -> Kleurbeheer. Het nieuwe profiel komt daar te staan. In Windows 10: Instellingen -> Beeldscherm -> Geavanceerde Instellingen -> Kleurbeheer. Voor calibratie moet je wel adminrechten hebben om deze systeemwijd te laten zijn, anders zijn de instellingen alleen voor jou… of Windows gaat stuiteren. Heb ik ook meegemaakt.
Dat ijken duurt dan een aantal minuten. Pas dan, en alleen dan, krijg je een gecalibreerd scherm. En echt, het verschil is opmerkelijk! Zwart is dan ook echt zwart, wit is echt wit en de kleuren spatten van het scherm. Dat krijg je niet door simpel op een knopje te drukken.
Samenvatting
Er is een heel traject van foto tot de ogen van de kijker. In dat traject moeten alle onderdelen op elkaar afgestemd zijn.
Wil je jouw publiek dus hetzelfde tonen wat jij eerder op jouw scherm zag, dan is het dus niet voldoende om een juist kleurprofiel in jouw camera en jouw beeldbewerkingsprogramma in te stellen. Die profielen zijn nodig om kleuren überhaupt te kunnen weergeven. Je moet ook jouw beeldscherm calibreren, zodat wit wit is, zwart ook zwart en de kleuren kleurecht, zodat de kleuren ook echt zijn zoals ze zijn bedoeld.
Als dan de printer ook het juiste kleurprofiel heeft zodat de print er net zo uit komt zoals jij het zag en wilt, pas dan ziet jouw publiek wat jij ziet.
TIP TIP TIP!
U wilt vast meer weten over fotografie! Volg dan eens een workshop! 
