Paddenstoelen. In de herfst kan je weer op paddenstoelenjacht. Nou ja, in de herfst… Paddenstoelen kan je heel het jaar vinden. Echt hoor. Ze hebben vocht, voedsel en warmte nodig om te ontwikkelen en als aan die drie voorwaarden zijn voldaan, nou dan duiken de paddenstoelen op. Heel het jaar door. In de nattere zomer van 2023 en na de zomerstorm Poly, die hier in Purmerend nogal huishield, stonden ook opvallend veel paddenstoelen op het achtergebleven wrakhout.
Maar vooral in de vroege herfst komen die drie voorwaarden samen. Het regent vaker, de bladeren vallen en de zomerwarmte zit nog in de grond en vaak ook nog in de lucht. De herfst is dan ook het seizoen met de meeste paddenstoelen. Maar zo gauw minimaal een van de drie voorwaarden wegvalt, dan zijn paddenstoelen ook snel verdwenen. Maar wat zijn het precies?
Geschiedenis
Nou, ze hebben in elk geval niets met padden te maken. Er zal wel eens eens een pad voorbij komen, maar die zit er niet op. De paddenstoel werd in het middeleeuwse West-Europa vooral in verband gebracht met hekserij. Volgens de etymologie werd het voorvoegsel pad vooral gebruikt vanwege de duivelse associatie met het dier.
Er werden heel wat slechte eigenschappen aan het dier toegekend, dus dan is de link met hekserij snel gelegd. Heksen goochelden sindsdien in verhalen en strips nogal eens met paddenbloed en paddentenen, en de paddenstoel kwam er ook wel aan te pas. En dat je er ziek van kon worden, of zelfs dood aan kon gaan, droeg ook niet bij aan een positief beeld. Een giftige paddenstoel heet in het Engels een toadstool, in het Nederduits een Poggenstohl, en in het Middelnederduits poddenstōl. Kortom: de paddenstoel heeft door de geschiedenis een niet zo’n beste naam gekregen.
Maar wat ís een paddenstoel?
Paddenstoelen zijn een klasse op zichzelf. Het is natuurlijk geen dier en ook geen plant. Een paddenstoel is het zichtbare vruchtlichaam van een schimmelnetwerk dat vooral ondergronds zit, of in het hout of ondergrond waarop de paddenstoel groeit. Een paddenstoel is een uitgroei van een groter geheel, en zorgt voor de verdere verspreiding. Als je een paddenstoel plukt (niet doen hoor!) komt hij ook niet uit zichzelf weer terug.
Exif: iso 640, 1/125, f/9, 90 mm macro
Paddenstoelen vormen sporen voor de voortplanting. Dat gebeurt vaak aan de onderkant van de hoed. Dat is lekker veilig beschermd tegen weer en wind. Andere paddenstoelen hebben bijvoorbeeld weer een balg waarin sporen ontwikkelen en die via een opening eruit geblazen worden. De foto hier is van de peperbus die ik in 2013 vond. Er zit een balg op met gaatjes. Knijp je in die balg, nou dan blazen de sporen eruit. Hetzelfde gebeurt ook als er regendruppels op de balg vallen. Door de impact van de “inslag” drukt de balg een beetje in en worden sporen eruit gepuft. Hij heet niet voor niets peperbus.
Je vindt ze dan ook op plaatsen waar vocht, voedsel en warmte samenkomen. Ze staan vaak aan de voet van bomen. Daar vallen immers de meeste bladeren. Je vindt ze op dode bomen. Boomstronken. Gekapte bomen. Schimmels ruimen alles van dood organisch materiaal op. Maar je vindt ze ook gewoon aan de rand van een bospad.
Waar zijn ze voor nodig?
De schimmels waaruit paddenstoelen voortkomen, zijn de conciërges van de natuur. Ze ruimen dood materiaal op en brengen die weer als voedingstoffen terug ín de natuur. Ze zijn op dat punt dus heel belangrijk. Maar die schimmels helpen ook levend hout. Bomen en planten nemen via zo’n schimmelnetwerk, zo’n zwamvlok die om de wortels zit, beter water en mineralen op. Prima hoor, die symbiose. De schimmel krijgt er dan weer suikers voor terug, waarmee ze weer paddenstoelen vormt voor hun voortplanting. En daarmee is de cirkel weer rond.
Nederland telt ongeveer 5000 verschillende soorten paddenstoelen. Ja, echt 5000. Ze zijn niet altijd goed van elkaar te onderscheiden, dus wees voorzichtig. Elke paddenstoel is eetbaar, maar vele slechts een keer.
Even wat voorbeelden van paddenstoelen die ik in de loop der jaren ben tegengekomen. Het zijn er nogal wat. Ik heb er veel meer, maar de meest interessante heb ik hier in een galerij geplaatst. Gewoon klikken.
Oh, en wil je nog meer paddenstoelen zien, in mijn account op Werk aan de Muur staan nog flink wat meer paddenstoelen! Het is maar een hint.
Paddenstoelenfotografie
Paddenstoelen zijn doorgaans niet groot. Nou ja, in 2019 zag ik in De Bilt wel een klepper van een vliegenzwam die groter was dan mijn spiegelreflex camera. Deze foto maakte ik bij uitzondering met een telefoon, omdat mijn echte camera, een Canon 5D Mark 2 en toch niet de kleinste, ter vergelijking ernaast lag.
Maar voor echte paddenstoelenfoto’s gebruik ik altijd een macro-objectief. Ik had eerst een Tamron 90 mm macro-objectief, nu heb ik een Canon 100 mm macro. Het kan op locatie nog wel eens schemerig en zelfs duister zijn, en daarom heb ik ook een ringflitser. Dat is echt ideaal en waarom dat is kan je hierrrr lezen.
Wat trek je aan?
In de regel is de paddenstoelenjacht in de herfst en dan kan het vochtig zijn. Een bos is niet droog en bospaden zijn niet betegeld. Ik kleed mij dus goed en warm aan, met een regenbestendige jas en broek en goede waterdichte schoenen. Ik heb dan ook iets mee waarop je kan knielen zonder meteen zeiknat te worden. Een vuilniszak is al genoeg. Meer tips over herfstfotografie vind je weer hierrrr…..
Ik ben dan ook niet echt op jacht naar insecten of ander lopend wild. Desondanks: trek iets neutraals aan. Groen of blauw. Als je tóch onverwacht iets tegenkomt wat het fotograferen waard is, en je hebt een rode jas aan… nou, dan gaat dat “iets” alleen maar van je af. Dat heb ik ook wel eens meegemaakt en dat was een nuttige les. Wees niet luid. En dan lukt het wel.
Tip, tip, tipperdetip:
Wil je meer weten?
Volg dan mijn online cursus basisfotografie. Je leert dan in twee uur om mooiere foto’s te maken, en je verdient de bewondering van jouw vrienden en kennissen. 👀 👍
TIP: download deze PDF in de zijbalk en zoek de kortingscode van 10% voor deze cursus.