Ik begin meteen maar met een tip. Als je met een systeemcamera en een grote telelens fotografeert, gebruik dan de servomodus van de camera. Die modus laat de autofocus het onderwerp volgen en de foto’s zijn daarmee veel vaker scherp. Haarscherp zelfs.
De servomodus is anders dan wat ik gewend was met een spiegelreflexcamera. Daarmee schoot ik altijd in de One Shot modus: scherp stellen op het onderwerp, sluiterknop half indrukken om die focus vast te houden, kadreren in de zoeker en dan afdrukken. Dat was ik zo gewend. Het werkte en daar kreeg ik mooie foto’s mee.
Niet zo met de systeemcamera en een RF 800 mm f/11 objectief. In de One Shot modus zat hij er met de autofocus te vaak naast. En dat frustreerde mij wel.
Even terug
In Een systeemcamera: ja of nee schreef ik terloops dat ik in 2022 ook een RF 800 mm f/11 objectief kocht. Lees die blog anders maar eerst. Ik wacht wel even. Maar die blog ging vooral over een vergelijking tussen een spiegelreflex- en een systeemcamera, en ik liet dat objectief even liggen voor een eigen blog. Deze dus.
Ik kocht dus een Canon EOS R systeemcamera. Tegelijk schafte ik een RF 800 mm f/11 IS STM objectief aan. Hier zijn de specificaties volgens Canon. Voor de duidelijkheid: een objectief van 800 mm (vast, het is een primelens), f/11 (vast), beeldstabilisatie en een stappenmoter voor een snelle en stille autofocus. Het objectief moet voor gebruik ook nog eerst worden uitgeschoven en met de ring vastgezet. Klinkt ingewikkeld, maar dat is het niet. Het kan je wel de eerste foto doen missen. Maar echt, anders werkt hij niet en toont het display de melding “Zet het objectief in de opnamestand.” Say what? Okee dan maar. Kostte iets van 1000 euro bovenop de cameraprijs, maar een 800 mm voor die prijs is echt een koopje. In de felverlichte fotowinkel zag het er allemaal keurig mooi uit.
Het objectief
Canon wilde een betaalbare telelens op de markt brengen. Daarvoor deed Canon wel wat concessies. Dit objectief behoort daarom niet tot de L-klasse (niet de luxe klasse dus), is op zijn best spatwaterdicht, maar geeft onder goede omstandigheden uitstekende beelden. Het objectief is met een f/11 namelijk niet lichtsterk. Je hebt veel licht nodig om mooie beelden te maken.
Anders gezegd: gebruik dat objectief maar niet in de winter. Tenzij het droog en zonnig is – en dat is het meestal niet. In het koude seizoen is het doorgaans bewolkt en de zon staat bovendien laag. Niet ideaal. Buiten het koude seizoen geeft hij prachtige beelden. In de wintertijd is het gewoon te donker.
Duh…. dat was echt een teleurstelling!
Dit objectief heeft namelijk een vast diafragma, namelijk een f/11. Niet meer. Niet minder. f/11. Dat is hem. Daar moet je het mee doen. Voor de belichting is dat eigenlijk een drama. In de belichtingsdriehoek is het diafragma een van de drie variabelen om de belichting te regelen. Bij dit objectief is dit niet mogelijk. Daar heb je gewoon een f/11. Meer niet, en moet je meer goochelen met de sluitertijd en de iso. De Av-functie is in dit verband eigenlijk ook niet bruikbaar.
Ik was dus ook best teleurgesteld (understatement hier) toen ik in november 2022 dit objectief ging testen. Net aangeschaft, vlak voor de donkere dagen voor kerst en de eerste testfoto’s waren verschrikkelijk. Donker, soms zelfs zwart en zelfs in de nabewerking kreeg ik er ondermaatse resultaten uit. Ik moest er echt aan wennen. “Is dit het nou?”, dacht ik toen. Ik was mij wel bewust van het weinige licht, en dat het objectief niet lichtsterk was. Toen het eenmaal voorjaar werd en de zon sterker, kreeg ik er wél goed belichte foto’s uit.
Niet altijd even scherp helaas. Maar dat was omdat ik in One Shot modus fotografeerde, zoals ik gewend was. Dat is nu anders.
Dit objectief heeft overigens een minimale scherpstelafstand van zes meter. Ja, dat lees je goed, 600 centimeter. Dichterbij kan niet. Ik maakte de foto’s van de halsbandparkiet ook gewoon vanuit de huiskamer, en dan nog moest ik wat naar achteren want de camera kon niet meteen scherpstellen.
Ik was en bleef niet zo tevreden met dit objectief. Het werkte wel, maar de autofocus zat er voor mij te vaak naast. Nee, die foto’s hebben jullie niet gezien. Die mieter ik gewoon weg. Maar ik wil niet wegmieteren – ik wil dat ze gewoon scherp zijn. Ik maak geen foto’s om weg te mieteren. Ik maak ze om ze te kunnen gebruiken.
Instellingen
Dan ga je maar spelen met de instellingen. Ik ontdekte dat de servomodus veel betere resultaten gaf. De autofocus volgt dan het onderwerp (wat een techniek!) en het onderwerp werd op de meeste foto’s scherper. Dat was al een begin. Je krijgt dan ook geen piepsignaal meer dat er scherpgesteld is. Immers, dat scherpstellen is dan een doorlopend proces, dus de camera is nooit klaar daarmee.
Omdat ik met een 800 mm fotografeerde had ik ook te maken met het potloodeffect. Anders gezegd: neem een sluitertijd die omgekeerd evenredig is aan het brandpunt. Anders krijg je toenemende bewegingsonscherpte naarmate het onderwerp verder verwijderd is. Het brandpunt is 800 mm, dus ik moest minimaal 1/800 aanhouden.
Maar goh, die vaste f/11 hé? Daar kan ik niks aan veranderen. Foto’s worden al snel te donker. Ik kan alleen de iso verhogen als ik wil vasthouden aan 1/800. Dat ging niet. Of te donkere foto, of (te) veel ruis in het beeld.
Stille sluiter
Daarom stel ik ook de stille sluiter in. Daarbij is de sluiter altijd open en wordt de foto elektronisch genomen. Je hebt dan geen trilling meer van de sluiter en de servomodus houdt het onderwerp scherp. Daarmee kan ik de iso lager houden, en vaak ook de sluitertijd. Je ziet in de zoeker dat hij foto’s neemt – je ziet dat het kadertje om de zoeker zwartwit flakkert bij elke foto. Voor je het weet heb je 20 foto’s. In stilte en zonder trilling.
Er is (natuurlijk) wel een downside aan de upside van een elektronische sluiter. Voorwerpen die door het beeld bewegen kunnen vervormd op de foto komen. Dat heet skewing. Die vervorming ontstaat doordat elke pixel van de sensor, beter gezegd de photosites, achter elkaar worden uitgelezen. Dat gebeurt echt wel snel in 0,1 seconde, maar zelfs in die tijd kan een voorwerp zodanig van plaats veranderen dat een rechte lijn krom wordt gelezen en een ronde bal een ellips wordt. Ja, je kan niet alles hebben.
Samenvatting
Als je met een systeemcamera en een grote telelens fotografeert, zoals met bovenstaande combinatie:
1. stel servomodus in
2. Kies Tv voor de Canon, of S voor Nikon, of zelfs de M als je durft (maar het diafragma ligt vast)
3. Stel de stille sluiter in, om trillingen van de sluiter voorkomen.
Al die instellingen zijn makkelijk in het systeem van de camera te vinden. Pak er anders de handleiding bij.
En poef…. ineens werkt het wel!
I-de-aal.
Mooi verhaal? Mijn marketingafdeling vindt het ook. En fluistert mijn een tip in die ik van hen moet doorgeven.
Wil je meer weten?
Volg dan mijn online cursus basisfotografie. Je leert dan in twee uur om mooiere foto’s te maken, en je verdient de bewondering van jouw vrienden en kennissen. 👀 👍
TIP: download deze PDF in de zijbalk en zoek de kortingscode van 10% voor deze cursus.
