Een kleine biografie..over een klein jongetje dat heel langzaam doorgroeide naar en in de fotografie. Ja, in de fotografie ben ik heel klein begonnen. Ooit, jaren 70, pielde ik met een Kodak ritsrats geval. Ja, met zo’n 110 filmcassette. Negatieven op postzegelformaat en als je geen eisen stelde leek dat wel ergens op. Pas veel later had ik een compactcamera, en weer veel later ging ik over op spiegelreflex, analoog en sinds een paar jaar digitaal. En, je denkt steeds dat je er bent, maar voortschrijdend inzicht zet je steeds weer terug op je plaats.

Het kan namelijk altijd beter. Tot diep in 2011 fotografeerde ik in jpg. Ja, inderdaad, ook met mijn Nikon D3100 en de Canon EOS 5D Mark 2 was fotografie voor mij heel lang: lekker die camera de plaatjes laten afleveren zonder dat ik daar verder over hoefde na te denken. Klik, boem klaar. Ik had geen benul van Raw. Ik had er wel van gehoord op school, maar vond het eigenlijk overbodig. Mijn  jpg-tjes zagen er toch goed uit? Uiteindelijk probeerde ik eens in Raw te schieten, ook omdat dat aanbevolen werd op school. “Je kan alles dan naar je hand zetten.” Dat wilde ik wel. Ik zag namelijk ook ander werk op internet en ging dat vergelijken met dat van mij. Ik zag steeds meer de verschillen. Dat werk was veel beter dan mijn camera ooit maakte. Ik wilde dat ook.

Raw

Dus over naar Raw. Camera ingesteld, eerst op jpg én Raw. Ik had echter geen Photoshop, want dat vond ik te duur om zomaar te proberen. Ik gebruikte daarom de gratis tool GIMP met de extensie ufraw om ze te kunnen openen. Dat werkte wel en ik ging lekker aan de slag met de GIMP. De Raw-horde was getackled. Ik begon het een beetje te kennen. Ik waardeerde het ook wel, foto’s gingen er anders, completer, uitzien. Je kon er inderdaad veel meer mee.

Toch was ik niet tevreden. GIMP had wat beperkingen, je kon niet echt spelen met licht en donker. Ook op internet zeiden recensies dat GIMP leuk is voor huis, tuin en keuken gebruik, maar onvoldoende als je echt mooi werk wilde maken. Er moest dus iets anders komen. Photoshop vond (en vind) ik nog steeds te duur, dus het oog viel op Photoshop Elements. Behoorlijk betaalbaar, met 95% van de mogelijkheden van het grotere broertje Photoshop. GIMP ging in de kast, en versie 10 van Photoshop Elements kwam in huis.

Ja, daar kan je inderdaad veel meer mee, vind ik. Ik haalde uit een overbelichte (en afgeschreven) Rawfoto veel details terug dat leidde tot een sfeerfoto. Ik verwachtte dat niet. Er zat in Raw detailinformatie verborgen die je met goede instellingen weer zichtbaar kon maken. Het voordeel van Raw en Photoshop Elements was mij meteen duidelijk! De camera ging helemaal over op Raw. Een bijkomend voordeel was dat ik na inladen van de foto’s in de computer niet meer de jpg’s hoefde weg te mieteren, want daar deed ik toch al niets meer mee en ze betekenden alleen maar extra handelingen.

Calibratie

En toch…. ik kreeg opmerkingen dat mijn foto’s er apart uitzagen. Er was iets mee, lichte delen van foto’s (bewerkt in Elements) waren nogal eens fel en overbelicht. Hoe zat het met mijn scherm? Als mijn scherm te donker was afgesteld, ging ik dat compenseren door de foto’s te licht te bewerken want dan pas zagen ze er goed uit. Op mijn scherm. Op een scherm van iemand anders werden ze dan te licht en prints zouden dan te lichte plekken hebben. Was mijn scherm wel gecalibreerd? Eehh… nee? Zou je wel moeten doen, want dan kan je er zeker ook van zijn dat wat je op je scherm ziet ook uit de printer komt rollen.

Calibratie dus. De Spyder Express 3 werd in huis gehaald. Ik had ook de nieuwste versie 4 kunnen halen, maar daar zag ik de meerwaarde niet van in, dus de goedkopere 3 werd het. Een tooltje met een sensor die je op je scherm moet hangen, zodat de Spyder de output kan vergelijken met wat hij verwacht, en daar een profiel voor maakt. Dat profiel past je schermoutput aan, zodat zwart en wit ook echt zwart en wit zijn. En ja, calibratie zie je. Het scherm is beter en sprankelender. Zwart is echt zwart en wit is echt wit. Wel elke maand calibreren, want de kwaliteit van je scherm gaat langzaam achteruit.

Dus eigenlijk is het productieproces onder controle. Je schiet in Raw en bewerkt alles op een gecalibreerd scherm in Elements. Not so.

Manueel schieten

Ik had een flitser, een Metz 58 AF-1. Prima ding. Als ik daarmee flits zet ik mijn camera op P en dan springt de camera steevast op F4 en 1/60 sluitertijd. Dat 1/60 kan ik wel volgen want te lange sluitertijd betekent overbelichting. Dat F4 vind ik wat minder. Het resulteert in een kleine scherptediepte, en ik kan dat niet naar mijn hand zetten. Ik heb het geprobeerd. Niet gelukt. Ik kan de camera wel in A of S zetten en dat levert ook wel plaatjes op, maar het loopt dan niet lekker met de flitser. Bovendien meet de camera vooraf het aanwezige licht. Met de flitser komt daar ineens een puist licht binnen die dan de opname verpest. Niet goed dus.

Ik vond dat je beter in M, dus manueel, kan flitsen, zodat je alle variabelen in de hand hebt. En de sluitertijd, én het diafragma. Dan heb je grip op wat je wilt hebben, zonder dat de camera daar inspraak in heeft.

Conclusie

Dat leidt mij tot het voortschrijdend inzicht en conclusie: als je echt grip wilt hebben op je fotografie, is Raw en Photoshop alleen niet genoeg. Totale grip op je werk wordt ondermijnd, als je ook geen totale grip op je camera hebt. Dus, manueel schieten. Zelf diafragma en scherptediepte instellen, zelf sluitertijd instellen, zelf de ISO instellen.

Het productieproces in de fotografie omvat ook het fotograferen. Als de camera op dat punt een inbreng heeft, heb je geen totale grip op wat je wilt maken.